1 Châm ngôn của Sa-lô-môn con Đa-vít vua Y-sơ-ra-ên;
2 Để nhận biết điều khôn ngoan và lời khuyên dạy,
Cùng hiểu rõ những tư tưởng cao sâu.
3 Để tiếp nhận lời dạy sáng suốt,
Công bằng, ngay thẳng, vô tư
4 Giúp kẻ khờ nên khôn,
Người trẻ tuổi hiểu biết và thận trọng.
5 Người khôn ưa nghe nên tăng kiến thức,
Người thông minh sẽ chỉ đạo,
6 Để hiểu châm ngôn, ngụ ngôn,
Tư tưởng triết nhân cùng lời nói sâu kín.
7 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là bước đầu mọi tri thức,
Còn kẻ dại khinh dể khôn ngoan và giáo dục.
8 Con ơi, phải nghe lời cha khuyên dạy,
Đừng bỏ khuôn phép của mẹ con.
9 Đó là trang sức duyên dáng trên đầu con,
Và dây chuyền xinh đẹp nơi cổ con.
10 Con ơi, khi kẻ tội lỗi quyến rũ,
Con đừng nghe theo.
11 Khi chúng bảo: "Mày theo tụi tao
Rình rập giết người,
Lén hại kẻ lương thiện vô tội,
12 Tụi mình nuốt sống nó như âm ty,
Nuốt trọn như kẻ xuống huyệt sâu,
13 Rồi cướp hết mọi bảo vật
Đem về chất cho đầy nhà!
14 Mày sẽ bắt thăm với tụi tao,
Tiền bạc tụi mình chia cho nhau."
15 Con ơi, đừng đi theo chúng nó!
Chân con phải tránh xa đường tội khiên.
16 Vì chúng nhanh chân theo điều ác,
Vội vàng ra tay giết người.
17 Khi người giăng lưới bắt chim,
Chim khôn bay thoát.
18 Nhưng bọn này tự giăng bẫy,
Rình rập hại mạng mình.
19 Đó là số phận kẻ ham lợi bất nghĩa,
Lợi ấy sẽ tiêu diệt mạng sống họ.
20 Khôn ngoan lên tiếng ngoài đường,
Loan truyền khắp phố phường,
21 Kêu gọi nơi công cộng,
Tại cổng thành, trong đô thị:
22 "Đến bao giờ, người khờ cứ mãi u mê?
Người chế nhạo quen thói khinh khi?
Và kẻ dại thù ghét tri thức?"
23 Hãy tỉnh ngộ nghe ta,
Ta sẽ ban thần trí khôn ngoan,
Để con thông suốt lời ta.
24 Nhưng, dù ta kêu gọi,
Các ngươi vẫn từ nan.
Ta đưa tay chờ đợi,
Cũng không ai quan tâm.
25 Không ai để ý lời ta khuyên răn,
Hay chịu nghe ta quở trách.
26 Nên khi các người lâm nạn, ta sẽ cười
Và chế giễu khi các người kinh hãi.
27 Khi kinh hoàng vụt đến tựa phong ba,
Tai ương xâm nhập như bão tố,
Và nguy nan cùng khổ ngập tràn.
28 Chúng sẽ kêu cầu ta,
Nhưng ta chẳng đáp lời,
Chúng sẽ tìm kiếm ta,
Nhưng không sao gặp được.
29 Chính vì chúng thù ghét tri thức,
Không chịu kính sợ Chúa Hằng Hữu,
30 Không muốn nghe ta khuyên dạy,
Khinh bỉ mọi lời quở trách.
31 Chúng sẽ hứng chịu kết quả công việc mình,
Và lãnh trọn quả báo mưu mô mình.
32 Người ngây thơ chết vì lầm đường lạc lối,
Kẻ dại dột bị diệt vì tự thị tự mãn.
33 Nhưng ai nghe ta sẽ sống an toàn,
Hưởng thái bình không lo tai họa.
1 Con ơi, nếu con nghe lời ta dạy,
Gìn giữ mệnh lệnh ta,
2 Lắng tai nghe điều khôn ngoan,
Hướng lòng về thông sáng;
3 Nếu con cầu xin sáng suốt,
Và khát khao hiểu biết,
4 Nếu con kiếm nó như bạc,
Tìm tòi nó như kho tàng giấu kín.
5 Lúc ấy, con sẽ am hiểu sự kính sợ Chúa Hằng Hữu,
Và tìm được tri thức về Thượng Đế.
6 Vì Chúa Hằng Hữu ban khôn ngoan,
Từ miệng Ngài ra tri thức.
7 Chúa dành khôn ngoan thật cho người công chính,
Ngài là thuẫn cho người làm điều ngay thật.
8 Ngài bảo vệ con đường của công lý,
Và che chở đường lối của các thánh Ngài.
9 Lúc ấy con sẽ hiểu công bằng ngay thẳng vô tư,
Biết mọi đường lối tốt đẹp.
10 Khi khôn ngoan vào lòng con,
Tri thức thỏa mãn tâm hồn.
11 Tính thận trọng bảo vệ con,
Thông sáng gìn giữ con luôn,
12 Cứu con khỏi đường tà,
Khỏi người nói lời gian trá,
13 Là người bỏ lối ngay thẳng
Mà đi theo đường tối tăm,
14 Vui thích làm điều xấu,
Khoái sự đồi trụy của kẻ ác.
15 Lối nó quanh co,
Nó lầm lạc trong đường mình.
16 Khôn ngoan cứu con khỏi dâm phụ,
Khỏi đàn bà ngoại tình với lời quyến rũ.
17 Nó bỏ lời dạy lúc thiếu thời
Và quên giao ước với Thượng Đế.
18 Nhà nó đưa xuống âm ty,
Đường nó dẫn đến sự chết.
19 Mọi kẻ đến đó đều không bao giờ về,
Không sao tìm được nẻo sống.
20 Khôn ngoan giúp con lương thiện,
Gìn giữ lối người công chính.
21 Vì người ngay thẳng sẽ sống trong xứ,
Người trong sạch sẽ ở đó luôn.
22 Những kẻ ác bị dứt khỏi mặt đất,
Người tội lỗi bị nhổ sạch.
1 Này con, đừng quên phép tắc ta,
Lòng con hãy giữ mệnh lệnh ta,
2 Nhờ đó, con thêm được nhiều ngày,
Tuổi thọ và bình an.
3 Đừng để nhân từ, chân thật xa lìa con,
Hãy đeo vào cổ, ghi vào lòng.
4 Như thế, trước mặt Thượng Đế và loài người,
Con được ân huệ và sự hiểu biết chính đáng,
5 Hãy hết lòng tin cậy Chúa Hằng Hữu,
Đừng tựa vào sự hiểu biết riêng.
6 Hãy nhận biết Chúa trong mọi việc,
Ngài sẽ hướng dẫn con.
7 Đừng khôn ngoan theo mắt mình,
Hãy kính sợ Chúa Hằng Hữu, xa lánh điều ác.
8 Như thế rốn con lành mạnh,
Xương con cứng cáp.
9 Hãy dùng tài sản và hoa lợi đầu mùa,
Tôn vinh Chúa Hằng Hữu.
10 Như thế kho thóc con đầy dẫy,
Thùng chứa tràn ngập rượu mới.
11 Này con, đừng coi thường sự sửa phạt của Chúa Hằng Hữu,
Đừng bực mình khi Ngài trừng trị.
12 Vì Chúa Hằng Hữu sửa dạy người Ngài thương yêu,
Như cha đối với con yêu dấu.
13 Phúc cho người tìm được khôn ngoan thông sáng;
14 Vì được nó quý hơn được bạc,
Hữu ích hơn được vàng mười.
15 Khôn ngoan quý hơn hồng ngọc,
Không bảo vật nào sánh kịp.
16 Tay phải của khôn ngoan có trường thọ,
Còn tay trái có giàu sang và vinh dự.
17 Các đường của khôn ngoan đều thích thú,
Mọi nẻo của nó đều an vui.
18 Nó là cây vĩnh sinh cho người nắm lấy,
Và hạnh phúc cho ai giữ chặt.
19 Chúa Hằng Hữu do khôn ngoan sáng tạo đất,
Và do thông sáng thiết lập trời.
20 Do tri thức Ngài, vực thẳm mở toang,
Và mây đọng thành sương.
21 Này con, hãy giữ khôn ngoan thật và suy xét,
Đừng để nó xa tầm mắt con.
22 Nó là sức sống trong tâm hồn,
Là trang sức duyên dáng nơi cổ con.
23 Nhờ đó, con tiến bước an toàn,
Chân con không vấp ngã.
24 Khi nằm, con không phải lo ra,
Vừa đặt lưng, con đã ngon giấc.
25 Khi thấy kẻ ác gặp tai họa hay hủy diệt bất ngờ,
Con không cần phải hoang mang lo sợ,
26 Vì Chúa Hằng Hữu, Đấng con tin cậy,
Sẽ giữ chân con khỏi cạm bẫy.
27 Nếu con có đủ khả năng,
Thì đừng từ chối làm lành cho người xứng đáng.
28 Đừng khất với láng giềng: "Đến mai hãy trở lại,"
Khi con có sẵn thứ người ấy đang cần.
29 Đừng mưu đồ ám hại láng giềng,
Là người vẫn trung kiên với con.
30 Đừng vô cớ cáo tội ai,
Khi người ấy không gây cho con thiệt hại.
31 Đừng thèm muốn địa vị người dữ dằn,
Cũng đừng bước theo con đường hắn vẫn đi,
32 Vì Thượng Đế ghét người hư hoại,
Nhưng thổ lộ tâm tình với ai ngay lành.
33 Thượng Đế rủa sả nhà kẻ ác,
Nhưng đổ phước lành trên nhà người công chính.
34 Ngài cười chê kẻ kiêu căng báng bổ,
Nhưng giáng ân phước trên người khiêm nhu.
35 Vinh dự là gia tài Thượng Đế dành cho người khôn,
Nhưng xấu hổ nhuốc nha là phần của kẻ dại khờ.
1 Này con, nghe cha khuyên dạy,
Lắng tai để có sự hiểu biết.
2 Ta cho con bài học tốt,
Đừng bỏ phép tắc ta.
3 Ta vốn là con của cha ta,
Đứa con một yêu quý của mẹ ta.
4 Cha ta cũng đã dạy,
Lòng con ghi tạc lời ta,
Giữ gìn mệnh lệnh ta và sống,
5 Tìm cầu khôn ngoan và thông sáng.
Đừng từ khước, đừng xây bỏ lời ta,
6 Đừng lìa bỏ khôn ngoan, thì nó sẽ bảo vệ con,
Yêu mến khôn ngoan thì nó sẽ gìn giữ con.
7 Khôn ngoan là cần yếu,
Hãy tìm cầu khôn ngoan,
Tận dụng khả năng cho được thông sáng.
8 Tôn trọng khôn ngoan thì nó sẽ đưa con lên cao,
Nắm giữ khôn ngoan thì nó sẽ đem cho con vinh dự,
9 Sẽ ban vòng hoa xinh đẹp trên đầu,
Và đội cho con mũ miện vinh quang.
10 Con ơi, hãy nghe và tiếp nhận lời ta,
Thì con sẽ sống thêm được nhiều năm.
11 Ta đã dạy con đường khôn ngoan,
Dẫn con theo lối ngay thẳng.
12 Khi con đi, sẽ không bị vướng chân.
Lúc con chạy, sẽ không vấp ngã.
13 Hãy nắm chặt lời khuyên dạy,
Đừng hờ hững bỏ qua điều ta dạy;
Phải nắm giữ, vì là sinh mạng con.
14 Đừng bước vào đường kẻ ác,
Đừng theo lối bọn gian manh.
15 Phải tránh xa, đừng lai vãng,
Phải quay lưng đi luôn một nước.
16 Khi chưa làm ác, chúng nào chịu ngủ,
Chúng cố thức để gây vấp ngã cho người.
17 Chúng ăn bánh gian ác,
Uống rượu bạo tàn.
18 Nhưng đường người công bình càng thêm sáng sủa,
Rực rỡ như mặt trời ban trưa.
19 Đường kẻ ác ngập tràn bóng tối,
Vấp ngã cũng chẳng biết vì đâu!
20 Con ơi, lưu ý lời ta dạy,
Lắng tai nghe ta giải bày.
21 Đừng để lời ta xa tầm mắt con,
Nhưng phải giữ chặt trong tâm hồn.
22 Vì lời ta đem sinh lực cho người vâng phục,
Sức mạnh cho châu thân.
23 Phải lo giữ tấm lòng con hơn cả,
Vì tự đáy lòng, nguồn nước sống tuôn tràn.
24 Con hãy tránh xa miệng lưỡi dối trá,
Đôi môi gian tà.
25 Mắt con phải ngó thẳng tới trước,
Đừng liếc dọc liếc ngang.
26 Nếu con thận trọng mọi đường lối,
Thì bước chân con sẽ vững vàng.
27 Đừng quay sang phải hay trái,
Phải giữ chân con khỏi chỗ gian tà.
1 Con ơi, để ý nghe lời khôn ngoan.
Mở tai ghi nhận tư tưởng sáng suốt;
2 Để con e dè thận trọng,
Miệng môi con đọng lời tri thức.
3 Vì môi dâm phụ nhỏ mật ong,
Miệng lưỡi nó dịu ngọt hơn dầu.
4 Nhưng về sau nó đắng như ngải cứu,
Sắc hơn gươm hai lưỡi.
5 Chân nó đưa xuống âm ty,
Bước nó dẫn vào địa ngục.
6 Nó không nghĩ đến con đường sống,
Lối nó cong queo nhưng nó đâu có biết.
7 Vậy con khá nghe ta,
Đừng xây bỏ lời ta khuyên dạy.
8 Con hãy tránh dâm phụ thật xa,
Đừng đến gần cửa nhà nó.
9 Nếu không, con sẽ mất cả thanh danh,
Đời con lọt vào tay kẻ bạo tàn,
10 Người lạ xâm chiếm tài sản con,
Và công lao con làm giàu cho người khác.
11 Cuối cùng, con than van rên rỉ,
Khi thịt xương con bị tiêu mòn.
12 Con sẽ ân hận: 'Sao ta ghét khuyên răn,
Và khinh thường sửa phạt,
13 Sao ta không chịu vâng lời thầy
Không lắng tai nghe người dạy dỗ ta?
14 Hầu như ta bị mọi tai ương,
Giữa nhân dân và đoàn thể.'
15 Con nên về tắm ao nhà,
Uống nước mát múc nơi giếng của con,
16 Giòng nước con sao chảy tràn ra ngoài,
Như mạch nước nơi công cộng?
17 Nước ấy là của riêng con,
Đừng chia sớt cho người lạ,
18 Suối nước con nguyện hưởng phúc lành,
Con hãy vui với vợ cưới lúc thanh xuân,
19 Nai tơ dễ thương, hươu con duyên dáng,
Vòng ngực nàng con mãn nguyện luôn luôn,
Tình yêu nàng con đắm say mãi mãi.
20 Này con, sao dại dột mê dâm phụ,
Sao con âu yếm vợ người ta?
21 Chúa Hằng Hữu thấy hết mọi hành vi,
Ngài cân nhắc công việc loài người.
22 Kẻ ác sẽ bị chính việc ác mình sập bẫy,
Tội lỗi mình trói buộc.
23 Nó sẽ chết vì không nghe răn dạy,
Bị lầm lạc vì quá điên rồ.
1 Con ơi, nếu con bảo lãnh bạn sơ giao,
Đưa tay cam kết với người lạ mặt.
2 Là con vướng mắc lời thề,
Bị miệng lưỡi con ràng buộc.
3 Trong trường hợp đó: Con phải tự hạ mình,
Đến xin hủy bỏ lời cam kết,
Để giải thoát thân con!
4 Con phải đi ngay!
Không được nghỉ ngơi, trì hoãn.
5 Phải lo giải thoát lấy thân.
Như nai thoát tay thợ săn,
Như chim thoát bẫy!
6 Này kẻ lười biếng,
Hãy quan sát sinh hoạt loài kiến,
Để rút tỉa bài học khôn ngoan.
7 Tuy không có lãnh tụ, giám thị hay chỉ huy,
8 Nhưng mùa hè chúng biết dự trữ lương thực,
Mùa gặt biết thu nhặt thóc lúa.
9 Kẻ lười kia nằm ngủ mãi sao?
Đến bao giờ mới thức giấc?
10 "Ngủ một chút thôi, lát nữa hẳn dậy!"
Thế rồi cứ khoanh tay nằm tiếp,
11 Cảnh nghèo khổ sẽ dần dần tới,
Cảnh thiếu thốn sẽ sấn đến.
12 Kẻ vô lại độc ác,
Mồm miệng luôn dối lừa.
13 Mắt liếc, chân khoèo
Tay ngầm ra dấu,
14 Lòng đầy gian tà,
Mưu toan điều ác,
Xui nguyên giục bị.
15 Vì thế, tai họa đến bất ngờ,
Hắn bị diệt không phương cứu thoát.
16 Sáu điều Chúa Hằng Hữu ghét,
Bảy điều làm Ngài gớm ghê:
17 Mắt kiêu hãnh, lưỡi gian dối,
Bàn tay đẫm máu vô tội,
18 Lòng mưu toan những việc hung tàn,
Chân phóng nhanh đến nơi tội ác,
19 Nhân chứng khai gian hại người,
Kẻ xúi giục anh em tranh chấp.
20 Con ơi, phải nghe lời cha giáo huấn,
Đừng bỏ khuôn phép mẹ con.
21 Phải luôn luôn ghi lòng tạc dạ,
Đeo những lời ấy vào cổ con.
22 Nó sẽ dẫn dắt con khi đi,
Gìn giữ con lúc ngủ.
Trò chuyện khi con thức dậy.
23 Vì giáo huấn là ngọn đèn,
Khuôn phép là ánh sáng,
Quở trách khuyên dạy là vạch đường sống cho con,
24 Gìn giữ con khỏi đàn bà tội lỗi,
Khỏi lưỡi dụ dỗ của dâm phụ.
25 Lòng con đừng thèm muốn nhan sắc nó.
Chớ để khoé mắt nó chinh phục con.
26 Mê kỹ nữ, áo ôm khố rách,
Lấy vợ người, mất cả hồn linh.
27 Có ai mang lửa trong lòng,
Mà áo quần không bốc cháy?
28 Có ai bước trên than hồng,
Mà khỏi bị phỏng chân?
29 Cũng thế, ai ngoại tình với vợ người,
Hẳn không tránh khỏi hình phạt.
30 Người ta có thể khoan hồng cho kẻ trộm,
Vì nó 'đói ăn vụng, túng làm càn;'
31 Khi bị bắt nó phải bồi thường gấp bảy,
Hay lấy hết tài vật trong nhà để trang trải.
32 Nhưng kẻ phạm tội ngoại tình thật ngu dại,
Vì tự hủy diệt linh hồn mình,
33 Danh liệt, thân bại,
Hổ thẹn nhục nhã suốt đời.
34 Người chồng sẽ ghen tuông giận dữ,
Báo thù chẳng chút nương tay.
35 Anh ta không nhận tiền chuộc lỗi,
Dù con nộp bao nhiêu cũng không nghe.
1 Con ơi, hãy giữ lời ta,
Phải chôn sâu vào lòng,
2 Vâng giữ mệnh lệnh ta và sống,
Coi khuôn phép ta như đồng tử nơi mắt con.
3 Buộc chặt nó nơi ngón tay,
Khắc ghi nó vào bia lòng.
4 Phải gọi khôn ngoan bằng chị,
Xưng thông sáng là người bà con.
5 Để con được gìn giữ khỏi dâm phụ,
Khỏi vợ người với lời quyến rũ.
6 Vì một hôm ở trong nhà,
Ta nhìn qua song cửa,
7 Thấy trong bọn ngây thơ,
Trong đám thanh niên, một gã thiếu suy xét.
8 Gã đi ngang qua khu dâm phụ ở,
Rồi tiến về hướng nhà nàng,
9 Nhằm lúc hoàng hôn khi trời tối,
Giữa đêm hôm khuya khoắt.
10 Này, dâm phụ ra đón chào,
Trang điểm lố lăng, mưu mô quỷ quyệt.
11 Tính tình ngang bướng, nói năng sỗ sàng;
Đôi chân không chịu ở yên trong nhà,
12 Cứ thả lang thang ngoài hè phố,
Rình rập đợi chờ các góc đường.
13 Nó ôm hôn gã thanh niên,
Mặt trơ trẽn dụ dỗ:
14 "Hôm nay tôi dâng lễ vật tạ ân,
Trong nhà đầy dẫy thức ăn ngon,
15 Nên tôi vội vã đi kiếm anh,
Và bây giờ tôi mới gặp.
16 Tôi đã trải lên giường
Hàng Ai Cập sặc sỡ,
17 Và rắc một dược, lô hội, nhục quế.
18 Về nhà, chúng ta âu yếm
Hưởng thú ái ân đến sáng mai,
19 Vì chồng tôi vắng nhà,
Anh ấy đã lên đường đi xa,
20 Mang theo rất nhiều tiền bạc,
Đến ngày rằm mới trở về."
21 Dùng lời đường mật, nó quyến rũ,
Với miệng môi dua nịnh, nó làm thanh niên xiêu lòng.
22 Lập tức gã đi theo nó,
Như trâu bò đến lò sát sinh,
Như con nai chui đầu vào thòng lọng.
23 Cho đến chừng mũi tên xuyên vào gan,
Gã như chim bay mau vào lưới,
Không ngờ đó là cạm bẫy sập bắt linh hồn mình.
24 Thế thì, con ơi, phải lắng tai
Nghe lời ta dạy bảo:
25 Đừng để lòng con bị mê hoặc,
Hãy tránh xa, đừng lại gần đường nó đi,
26 Vì nó đã đánh gục nhiều người,
Và giết hại vô số.
27 Nhà nó là đường đi địa ngục,
Dẫn xuống thế giới người chết.
1 Ai có nghe khôn ngoan kêu gọi
Và thông sáng lên tiếng?
2 Đứng trên các góc đường,
Tại các trục giao thông,
3 Nơi cổng thành, đường vào đô thị,
Bên thềm cửa, khôn ngoan lớn tiếng:
4 "Ta muốn kêu gọi loài người,
Ngỏ lời với thế nhân.
5 Người đơn sơ nên hiểu lẽ khôn ngoan,
Kẻ dại phải có tâm sáng suốt.
6 Ta sẽ nói lời tuyệt diệu,
Trình bày lẽ phải.
7 Miệng ta truyền chân lý,
Môi ta ghét gian tà.
8 Mọi lời ta đều chính trung,
Không phải tà vạy gian dối;
9 Ngay thật cho người thông sáng,
Hợp lý với kẻ tri thức.
10 Đón nhận kiến thức, huấn ngôn ta,
Quý cho con hơn bắt được bạc vàng.
Vì khôn ngoan quý hơn hồng ngọc,
Mọi bảo vật đều không sánh kịp
12 Ta, khôn ngoan, đi chung với trí phán đoán,
Và thêm tri thức, thận trọng.
13 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là ghét điều ác.
Vì ta ghét kiêu căng, ngạo ngược, lối ác, miệng gian.
14 Mưu lược, khôn khéo thuộc về ta,
Ta thông sáng, đầy năng lực.
15 Nhờ ta, vua chúa thống trị,
Chính quyền ban hành luật pháp công bằng,
16 Nhờ ta, nhà cầm quyền chăn dân,
Và các thẩm phán xét xử.
17 Ta yêu những người yêu ta,
Ai sớm tìm kiếm ta hẳn sẽ gặp.
18 Giàu sang, danh vọng,
Công chính, thịnh vượng lâu dài,
Đều thuộc về ta.
19 Bông trái ta quý hơn vàng mười,
Hoa lợi ta hơn bạc vàng nguyên chất.
20 Ta bước theo lối công minh,
Trên đường nẻo trung chính.
21 Ta cho người yêu ta hưởng giàu sang,
Và kho báu luôn đầy dẫy.
22 Chúa Hằng Hữu có ta từ nguyên thủy,
Trước cả khi lập địa khai thiên.
23 Ta hiện hữu,
Đời đời trong quá khứ,
Từ ban đầu, khi chưa có địa cầu.
24 Ta hiện hữu,
Khi chưa có đại dương vực thẳm,
Nước chưa tuôn từ nguồn suối mạch sông.
25 Ta hiện hữu,
Trước khi núi non chào đời,
Và đồi cao góp mặt,
26 Trước khi Thượng Đế tạo đất đai,
Với đồng bằng bao la,
Và cao nguyên trùng điệp.
27 Ta hiện diện,
Khi Thượng Đế dựng trời xanh,
Đặt vòng tròn trên mặt biển.
28 Ta hiện diện,
Khi Ngài giăng mây trời,
Đặt nguồn nước lớn dưới vực đại dương,
29 Khi Ngài định giới ranh biển cả,
Ban lệnh bảo nước,
Không được xâm phạm cõi bờ,
Khi Ngài dựng nền lục địa.
30 Ta hiện diện bên Thượng Đế, làm thợ cả,
Với Ngài, ta là niềm vui hằng ngày
Ta luôn hân hoan trước mặt Chúa.
31 Vui mừng trong thế giới địa đàng,
Với loài người ta thích thú vô cùng.
32 Cho nên các con hãy nghe ta,
Phúc cho ai theo đường lối ta.
33 Chịu dạy dỗ, sống khôn ngoan,
Không từ chối lời giáo huấn.
34 Phúc cho người nghe lời ta,
Ngày ngày trông ngoài cổng,
Chờ đợi trước cửa nhà.
35 Vì ai tìm ta được sự sống,
Và hưởng ân huệ Chúa Hằng Hữu.
36 Ai xúc phạm ta, tự hủy mình,
Chỉ người muốn chết mới ghét ta.
1 Khôn ngoan xây dựng lâu dài,
Chạm bảy cột trụ.
2 Giết chiên bò, pha rượu nho,
Chuẩn bị dọn tiệc lớn.
3 Khôn ngoan sai thị nữ,
Kêu gọi nơi góc đường đô thị.
4 Khôn ngoan mời người đơn sơ,
Và nhắn người ngu muội:
5 Cứ đến ăn bánh,
Uống rượu tôi pha.
6 Bỏ đường lối dại khờ, thì con sẽ được sống,
Rồi bước đi trên đường thông sáng.
7 Ai quở kẻ chế nhạo, bị nhục nhã,
Ai trách người độc ác, mang nhuốc nhơ.
8 Đừng quở kẻ chế nhạo, nó sẽ ghét con,
Khiển trách người khôn ngoan, con sẽ được yêu kính.
9 Hướng dẫn người khôn họ sẽ thêm khôn,
Dạy bảo kẻ ngay, họ sẽ thêm hiểu biết.
10 Kính sợ Chúa Hằng Hữu là khởi điểm khôn ngoan,
Hiểu biết Đấng Thánh, ấy cội nguồn tri thức.
11 Vì nhờ ta, ngày con thêm nhiều,
Tuổi đời con gia tăng.
12 Nếu khôn ngoan, chính con được nhờ,
Còn chế nhạo, riêng con gánh chịu.
13 Dâm phụ ăn nói sỗ sàng,
Thiếu suy nghĩ, không hiểu biết.
14 Nó ngồi trước cửa nhà,
Tại nơi góc đường đô thị.
15 Kêu gọi khách bộ hành,
Đang bận rộn qua lại.
16 Nó mời kẻ đơn sơ,
Và bảo người thiếu suy xét:
17 "Nước uống trộm ngon lắm,
Bánh ăn vụng khoái ghê!"
18 Người ấy chẳng biết nhà nó là mồ chôn người chết,
Khách nó xuống vực thẳm âm ty.
1 Con khôn ngoan làm cha vui thỏa,
Con khờ dại khiến mẹ buồn đau.
2 Của phi nghĩa chẳng ích lợi gì,
Đức công chính cứu người thoát chết.
3 Chúa không để người công chính đói khổ,
Nhưng khước từ ước vọng kẻ ác.
4 Tay lười biếng suốt đời nghèo khó,
Tay siêng năng giàu có không xa.
5 Con khôn thu lúa tháng hè,
Con lười nằm ngủ ngày mùa nhục thay.
6 Phúc lành trên đầu người công chính,
Còn mồm ác nhân đầy bạo tàn.
7 Kỷ niệm thiện nhân, nguồn hạnh phúc,
Tên tuổi kẻ ác chóng tàn phai.
8 Người khôn ngoan vui nghe mệnh lệnh,
Kẻ dại mồm hay bị ngã đau.
9 Ai liêm chính vững vàng tiến bước,
Đứa gian tham bại lộ có ngày.
10 Người châm biếm ưa gây phiền muộn,
Kẻ dại mồm hay bị ngã đau.
11 Miệng người công chính như nguồn sống,
Còn mồm ác nhân đầy bạo tàn.
12 Tính ganh ghét phát sinh tranh chấp,
Lòng yêu thương che đậy tội khiên.
13 Khôn ngoan ra từ môi người thông sáng,
Roi vọt giáng trên lưng kẻ u mê.
14 Người khôn ngoan trau dồi trí thức,
Kẻ dại mồm suy đốn không xa.
15 Tiền của là sức mạnh người giàu có,
Nghèo nàn là thảm cảnh kẻ lầm than
16 Người thiện sử dụng tiền lương nuôi dưỡng sự sống,
Kẻ ác xài phí lợi tức gây ra tội lỗi.
17 Vâng lời giáo huấn đi đường sống,
Chối bỏ khuyên răn bước lạc lầm.
18 Ai che giấu ganh ghét có môi giả dối,
Ai buông lời phỉ báng là kẻ điên rồ.
19 Nói năng nhiều, tội khiên càng lắm,
Cầm giữ miệng lưỡi, ấy người khôn ngoan.
20 Lưỡi người công chính như bạc quý,
Tâm kẻ tiểu nhân rẻ hơn bèo.
21 Môi người công chính nuôi dưỡng nhiều người,
Kẻ dại ngã chết vì thiếu suy xét.
22 Hạnh phúc Chúa cho ta giàu có,
Giàu Chúa cho chẳng gợn ưu phiền.
23 Kẻ rồ dại tìm vui trong việc ác,
Người thông sáng khoái lạc với khôn ngoan.
24 Kẻ ác sợ của nào bị trao của ấy,
Người lành nhận lấy điều mình ước ao.
25 Bão thổi qua, ác nhân tan tác,
Người lành ngay vững mạnh muôn đời.
26 Kẻ biếng nhác nhọc lòng khổ chủ,
Như ăn phải giấm, như dầm khói cay.
27 Kính sợ Chúa: Ngài gia tăng tuổi thọ,
Đời ác nhân bị rút ngắn đi.
28 Ước vọng thiện nhân, niềm vui lớn,
Hoài bão ác nhân sớm tàn phai.
29 Đường lối Chúa là pháo đài cho người trong sạch,
Nhưng là chỗ diệt vong cho kẻ làm ác.
30 Người công chính trường tồn bất diệt,
Kẻ ác không còn đất dung thân,
31 Miệng người công chính nở hoa khôn,
Còn lưỡi kẻ dối gian bị cắt mất.
32 Môi công chính lựa lời tươi đẹp,
Miệng ác nhân lải nhải gian tà.
1 Chúa Hằng Hữu ghê tởm chiếc cân gian,
Nhưng quả cân đúng làm Chúa hài lòng.
2 Kiêu ngạo đến trước, nhục nhã theo sau,
Nhưng ai khiêm tốn mới là khôn ngoan.
3 Lòng trung chính dẫn đưa người ngay thẳng,
Tính gian tà tiêu diệt kẻ phản lừa.
4 Ngày phán xét giàu sang nào đáng kể,
Công chính cứu người thoát tử vong.
5 Đức công chính đưa đường người toàn thiện,
Kẻ ác suy vong vì tội ác mình.
6 Đức công chính cứu người ngay thẳng,
Lòng tham lam hại kẻ phản lừa.
7 Kẻ ác chết, mộng ước nó suy tàn,
Hy vọng người gian cũng tiêu tan.
8 Người công chính tai qua nạn khỏi,
Đứa ác ôn hứng trọn hết rồi.
9 Miệng gian hiểm phá hoại đồng loại,
Nhờ khôn ngoan, người ngay thoát hiểm.
10 Người hiền thành công, cả thành vui vẻ,
Kẻ ác bại vong, dân chúng hoan hô.
11 Thành hưng thịnh nhờ phúc người hiền,
Thành sụp đổ do miệng kẻ ác.
12 Kẻ thiếu suy xét khinh chê bạn hữu,
Người thông sáng kín miệng không nói năng.
13 Đứa mách lẻo rêu rao điều kín giấu,
Người tín trung bảo mật chuyện riêng tư.
14 Lãnh đạo kém, nhân dân khốn khổ,
Mưu sĩ tài, làng nước an ninh.
15 Bảo lãnh người lạ thường mang họa,
Còn ai từ chối được yên thân.
16 Đàn bà duyên dáng được tôn trọng,
Đàn ông hung hãn chỉ làm phiền.
17 Người nhân ái chính mình được phúc,
Quân ác ôn tự hại lấy thân.
18 Đứa gian ác lãnh đồng lương hư ảo,
Người thẳng ngay hưởng bổng lộc lâu bền.
19 Tìm nhân đức là vào nẻo sống,
Đeo đuổi tội khiên sẽ mạng vong.
20 Chân Thần ghét kẻ có tâm địa gian tà,
Nhưng ưa thích người đi đường ngay thẳng.
21 Kẻ ác chắc chắn lãnh lấy hình phạt,
Con cháu người lành thế nào cũng nạn khỏi tai qua.
22 Nhan sắc nơi phụ nữ thiếu dè dặt,
Giống vòng vàng nơi lỗ mũi heo.
23 Ước mong của người công chính đưa đến điều thiện,
Còn hy vọng của kẻ ác đem lại cơn thịnh nộ.
24 Người rộng rãi lại thu hoạch nhiều,
Kẻ bòn mót lại gặp túng quẫn.
25 Người hào phóng sẽ thịnh vượng,
Ai rộng rãi với người, chính mình sẽ hưởng phước.
26 Ai đầu cơ trục lợi sẽ bị dân chúng nguyền rủa,
Nhưng ai buôn bán lương thiện sẽ được tiếng khen.
27 Người tìm thiện sẽ gặp phúc lành,
Kẻ kiếm ác gặp ác chẳng sai.
28 Tin cậy tiền của sẽ suy bại,
Tin cậy Thượng Đế sẽ như cây tốt tươi.
29 Ai làm gia đình xáo trộn chỉ còn hai bàn tay trắng.
Còn kẻ điên dại sẽ làm tôi mọi người khôn ngoan.
30 Ai kính sợ Thượng Đế trồng cây sự sống,
Ai khôn ngoan chinh phục nhiều linh hồn.
31 Thượng Đế ban thưởng người công chính ngay trên trần thế,
Còn kẻ gian ác bị hình phạt nhãn tiền.
1 Ai yêu kỷ luật yêu tri thức,
Ai ghét sửa dạy là người ngây ngô.
2 Chân Thần ban phước cho người ngay thẳng,
Nhưng đoán phạt kẻ mưu đồ việc ác.
3 Gian ác không đem lại hạnh phúc bền lâu,
Nhưng người công chính sẽ đâm rễ vững vàng.
4 Vợ hiền làm cho chồng nở mày nở mặt,
Vợ gây xấu hổ làm chồng tàn cốt mục xương.
5 Người công chính giữ tâm tư hướng thiện,
Kẻ ác gian nghĩ âm mưu gạt lừa.
6 Lời kẻ ác như cạm bẫy hại người,
Miệng người lành mở con đường giải thoát.
7 Lật đổ kẻ ác họ sẽ tiêu tan,
Nhà người công chính luôn đứng vững vàng.
8 Càng khôn càng được tiếng khen,
Người gian phải nhận lấy lời gièm chê.
9 Thà vô danh mà có kẻ hầu người hạ,
Còn hơn ông này ông nọ mà bụng đói meo.
10 Người lành lo cho gia súc mình no ấm,
Kẻ ác khi yêu thương cũng không dấu được tính bạo tàn.
11 Ai cày sâu cuốc bẩm thu hoạch nhiều hoa lợi,
Ai đuổi theo ảo mộng là người thiếu suy xét.
12 Kẻ gian muốn đoạt cả vật đã chia cho đồng bọn,
Còn người công chính chỉ muốn giúp đỡ lẫn nhau.
13 Kẻ ác bị lời dối trá mình sập bẫy,
Người thiện nhờ ngay thật mà được thoát nguy.
14 Miệng nói thật tạo ra nhiều phước hạnh,
Tay siêng năng đem lại lắm thỏa lòng.
15 Kẻ dại tự cho đường lối mình tuyệt hảo,
Nhưng người khôn lại biết lắng nghe lời khuyên dạy.
16 Kẻ dại để lộ lòng giận dữ,
Người khôn giữ được bình tĩnh dù bị sỉ nhục.
17 Nhân chứng thật nói ra lời ngay thẳng,
Nhân chứng gian chỉ lừa gạt mưu đồ.
18 Lời khinh suất đâm chém như gươm bén,
Lưỡi khôn ngoan chữa trị giống thuốc hay.
19 Môi chân thật sẽ lưu truyền mãi mãi,
Lưỡi điêu ngoa phút chốc đã qua rồi.
20 Lòng dạ kẻ mưu ác chứa đầy lừa dối,
Tâm can người giải hòa tràn ngập vui tươi.
21 Họa tai lánh xa người công chính,
Ác ôn tìm đến kẻ gian ngoa.
22 Kẻ thất tín bị Chân Thần ghê tởm,
Người tín trung luôn được Chúa mến yêu.
23 Người khôn chẳng khoe khoang tri thức,
Kẻ khờ thường bộc lộ ngu si.
24 Tay siêng năng sẽ làm lãnh tụ,
Tay biếng lười sẽ chịu cảnh tôi con.
25 Lòng lo lắng làm người rủn chí,
Lời nói lành phấn chấn tâm can.
26 Người công chính cậy bạn làm cố vấn,
Kẻ dại khờ tự chọn nẻo lạc sai.
27 Kẻ làm biếng săn thú về bỏ chẳng nấu ăn,
Người siêng năng coi quý tài sản mình.
28 Đường công chính dẫn đến chốn vĩnh sinh,
Trên đường ấy tử thần không ló dạng.
1 Con khôn ngoan để ý nghe cha khuyên dạy,
Đứa nhạo cười bỏ lời khiển trách ngoài tai.
2 Người lành thắng kiện nhờ nói năng dè dặt,
Kẻ ác chỉ ước ao toàn chuyện bạo tàn.
3 Người tự chủ biết hãm cầm miệng lưỡi,
Kẻ hở môi gặt lấy thất bại hoài.
4 Kẻ làm biếng mong muốn mà chẳng được chi,
Người siêng năng ước gì có nấy.
5 Người công chính ghét những gì không ngay thật,
Kẻ ác ôn dối trá rồi gặt nhuốc nhơ.
6 Đức công chính bảo vệ người ngay thẳng,
Tội lỗi luôn tiêu diệt kẻ tà tâm.
7 Có người tỏ vẻ giàu mà chẳng có chi,
Có kẻ làm bộ nghèo mà giàu nứt vách.
8 Người giàu mới có tiền chuộc mạng,
Còn kẻ nghèo đâu sợ ai bắt cóc.
9 Đèn người lành sáng choang,
Đèn kẻ ác tắt ngấm.
10 Tính kiêu căng chỉ sanh ra tranh chấp,
Nhưng ai khiêm tốn phục thiện mới là khôn ngoan.
11 Của phi nghĩa là của phù vân,
Tiền mồ hôi nước mắt mới còn bền lâu.
12 Hy vọng trì hoãn khiến lòng đau ê ẩm,
Mộng được thành làm phấn chấn tâm can.
13 Kẻ coi thường giáo huấn, lãnh hậu hoạn chẳng sai,
Người kính trọng mạng lệnh nhận phần thưởng chắc chắn.
14 Lời dạy của người khôn như nguồn sự sống,
Hướng dẫn người nghe thoát cạm bẫy tử thần.
15 Lương tri đem lại lòng mến phục,
Nhưng đường xảo trá dẫy đầy gian nan.
16 Người khôn suy tính kỹ càng,
Người dại hấp tấp tỏ mình ngây ngô.
17 Sứ giả gian hùng ngã vào tội ác,
Khâm sai trung tín đem lại chữa lành.
18 Khước từ kỷ luật gây ra bần cùng nhục nhã,
Ai đón nhận khiển trách sẽ thấy ngày quang vinh.
19 Ước muốn thực hiện làm linh hồn khoan khoái,
Vì vậy kẻ ác ôm chặt lấy ước muốn lạc sai.
20 Gần đèn thì sáng, gần người khôn trở nên khôn,
Gần mực thì đen, gần người khờ phải mang họa.
21 Tai họa đuổi theo kẻ tội ác,
Phước hạnh bám sát người thiện lành.
22 Của cải người lành để lại cho con cháu hưởng,
Gia tài kẻ ác dành cho người công chính dùng.
23 Ruộng người nghèo có thể sản xuất nhiều hoa lợi,
Nhưng ăn ở bất lương sẽ thành công dã tràng.
24 Ai kiêng roi vọt ghét con trai mình,
Người biết thương con không quên sửa trị nó.
25 Người công chính ăn thì được ấm lòng,
Kẻ gian tà ăn mà vẫn đói meo.
1 Người nữ khôn ngoan xây dựng cửa nhà,
Đàn bà khờ dại vung tay hủy phá.
2 Ai đi đường ngay thẳng kính sợ Thượng Đế,
Ai theo nẻo cong queo ghét bỏ Chân Thần.
3 Miệng kẻ ngu là con roi quất vào lưng nó,
Nhưng người khôn dùng môi bảo vệ mình.
4 Chuồng không bò, máng cỏ vắng tanh,
Có bò cày ruộng mới sinh hoa lợi.
5 Nhân chứng đáng tin không hề dối trá,
Nhân chứng gian tà nói chuyện điêu ngoa.
6 Kẻ nhạo báng kiếm khôn ngoan mà chẳng gặp,
Người sáng suốt tiếp nhận tri thức cách dễ dàng.
7 Nếu muốn được nghe dạy bảo,
Hãy lánh xa kẻ dại khờ.
8 Cái khôn của người thận trọng là tính toan đường lối,
Cái dại của người ngây ngô là tự dối lòng mình.
9 Kẻ điên dại nhạo cười tội lỗi,
Nhưng người ngay được Chúa ban ơn.
10 Chỉ lòng mới thấu rõ nỗi cay đắng con tim,
Niềm vui tận thâm tâm, ai người chia sẻ được.
11 Nhà kẻ ác sẽ bị tiêu diệt,
Lều người ngay sẽ được dựng cao.
12 Có một con đường mới trông tưởng là chính đạo,
Nhưng cuối cùng đường ấy dẫn đến cõi hư vong.
13 Miệng cười lòng vẫn tái tê,
Nụ cười tắt ngấm, lòng sầu mênh mang.
14 Lòng vô tín lãnh hậu quả đau thương,
Tâm trong sạch nhận phần thưởng xứng đáng.
15 Kẻ ngây ngô tin hết mọi điều,
Người thận trọng dè dặt từng đường đi nước bước.
16 Người khôn kính Chúa, lánh tội,
Kẻ dại mù quáng làm liều.
17 Người nóng tính hành động điên rồ,
Kẻ mưu đồ việc ác chẳng được ai ưa.
18 Kẻ ngây ngô thừa hưởng điên rồ,
Người thận trọng đội vòng hoa tri thức.
19 Kẻ ác phải qu lụy trước người lành,
Kẻ dữ phải chầu chực trước nhà người công chính.
20 Vì nghèo mà hàng xóm cũng lánh xa,
Nhờ giàu nên nhiều bạn bè tìm đến.
21 Ai khinh bỉ người lân cận mắc tội với Chân Thần,
Ai thương xót người khốn khổ được Ngài ban nhiều phước.
22 Kẻ mưu gian đi con đường lầm lạc,
Người hướng thiện hưởng tình thương và trung tín.
23 Siêng năng làm việc đem lại nhiều lợi lộc,
Ngồi lê đôi mách dẫn đến cảnh nghèo hèn.
24 Người khôn được ca tụng vì khôn ngoan,
Kẻ dại bị khinh bỉ bởi điên cuồng.
25 Nhân chứng chân thật cứu người thoát chết,
Nhân chứng giả dối âm mưu lừa gạt.
26 Người kính sợ Thượng Đế tìm được thành lũy,
Là nơi ẩn trú an toàn cho con cái Ngài.
27 Kính sợ Thượng Đế là nguồn sự sống,
Giải cứu con người thoát bẫy tử vong.
28 Dân số càng đông, vua càng vinh hiển,
Nhưng chính quyền suy vi khi dân số giảm dần.
29 Người kiên nhẫn tỏ mình thông sáng,
Kẻ nhạy giận lộ bản chất điên cuồng.
30 Tâm thanh thản đem sinh lực vào thể xác,
Lòng ghen tương làm xương mục cốt tàn.
31 Kẻ ức hiếp người nghèo rủa sả Đấng Tạo Hóa,
Ai nâng đỡ kẻ cùng túng, tôn vinh Chúa của càn khôn.
32 Tai họa đến, người khôn liền tiêu diệt,
Dù khi hấp hối, người công chính vẫn còn chỗ cậy trông.
33 Khôn ngoan cư trú trong lòng người sáng suốt,
Nhưng phải la to, kẻ điên dại mới chịu để ý nghe.
34 Đức công chính làm cho quốc gia được tán tụng,
Nhưng tội lỗi đem lại sỉ nhục cho toàn dân.
35 Nhà vua dành ân huệ cho quần thần thông sáng,
Nhưng trút thạnh nộ trên bầy tôi ươn gàn.
1 Đối đáp êm dịu làm nguôi cơn giận,
Trả lời xẳng xớm như lửa thêm dầu.
2 Lưỡi người khôn truyền thông tri thức,
Miệng kẻ dại tuôn chảy điên rồ.
3 Mắt Thượng Đế ở khắp càn khôn,
Xét xem người ác lẫn kẻ thiện lành.
4 Lưỡi xây dựng chữa lành thương tích,
Lưỡi gian ngoa phá hại tâm linh.
5 Ai cãi lời cha là con ngu dại,
Ai nghe sửa dạy mới là con ngoan.
6 Nhà người công chính là kho tàng quý giá,
Lợi tức kẻ gian đem lại đủ thứ rối reng.
7 Môi người khôn truyền rao tri thức,
Lòng người ngu đành chịu bó tay.
8 Tế lễ kẻ ác là vật Chân Thần chán ghét,
Lời người ngay cầu nguyện được Thượng Đế hài lòng.
9 Đường kẻ ác bị Chân Thần chán ghét,
Người theo đường công chính được Thượng Đế yêu thương.
10 Bỏ đường chính bị cực hình chắc chắn,
Ghét khuyên răn bị tiêu diệt chẳng sai.
11 Âm phủ, hỏa ngục, Chân Thần còn thấy suốt,
Huống hồ chi lòng dạ con người.
12 Kẻ nhạo báng không đến gần người khôn,
Vì sợ phải nghe lời quở trách.
13 Lòng khoái lạc làm mặt mày vui vẻ,
Lòng phiền muộn khiến tâm linh héo mòn.
14 Lòng thông sáng đi tìm tri thức,
Miệng kẻ ngu ăn nuốt điên rồ.
15 Lòng ưu sầu thấy ngày nào cũng ngày hoạn nạn,
Lòng vui mừng lúc nào cũng yến tiệc miên man.
16 Thà ít của mà kính sợ Thượng Đế,
Còn hơn ăn bò mập mà ghen ghét hận thù.
18 Kẻ nhạy giận thường gây xung đột,
Người ôn hòa dàn xếp đôi bên.
19 Đường kẻ biếng nhác như có rào gai ngăn chặn,
Đường người ngay lành luôn quang đãng hanh thông.
20 Con khôn vui lòng cha,
Con ngu khinh dể mẹ.
21 Thiếu phán đoán cho điên dại là sung sướng,
Nhưng người khôn lúc nào cũng chọn đường ngay.
22 Kế hoạch thất bại, vì không có người tính kế,
Kế hoạch thành công, vì có mưu sĩ tài cao.
23 Lời khéo đáp khiến lòng vui vẻ,
Lời hợp thời quý giá biết bao!
24 Đường sống của người khôn dẫn lên cao,
Lánh xa âm phủ ở dưới thấp.
25 Thượng Đế phá tan nhà kẻ kiêu ngạo,
Nhưng Ngài bảo toàn mẹ góa con côi.
Mưu gian bị Chân Thần ghê tởm,
Nhưng lời ngay được Chúa hài lòng.
27 Kẻ tham lợi đem rối rắm vào nhà,
Người khước từ hối lộ được sống an vui.
28 Người công chính lựa câu đối đáp cách thận trọng,
Kẻ gian tà thốt lời độc địa không đắn đo.
29 Thượng Đế lánh xa người mưu ác,
Nhưng nghe người công chính cầu xin.
30 Mắt thấy cảnh đẹp khiến lòng vui vẻ,
Tai nghe tin lành xương cốt nở nang.
31 Ai chịu nghe phê bình xây dựng,
Sẽ ở giữa đám người khôn ngoan.
32 Ai khước từ khuyên răn, ghét chính linh hồn mình,
Người nghe lời sửa dạy sẽ trở nên thông sáng.
33 Kính sợ Thượng Đế thật là khôn ngoan,
Đức tính khiêm nhu mang lại vinh dự.
1 Lòng người nghĩ lắm mưu hay,
Nhưng thành hay bại do tay Chúa Trời.
2 Người tự thấy công việc mình toàn hảo,
Nhưng Thượng Đế biết rõ động cơ nào thúc đẩy.
3 Hãy phó thác công việc con cho Chúa,
Thì tư tưởng con được vững vàng.
4 Chúa tạo mỗi loài đều có mục đích,
Người ác Ngài dành cho ngày đoán phạt.
5 Người ấp ủ kiêu căng bị Ngài kinh tởm,
Dù chạy đi đâu cũng chẳng thoát lưới trời.
6 Nhân ái chân thật phủ che tội lỗi,
Nhờ sợ Ngài mà bỏ lối ác gian.
7 Khi ai sống đẹp lòng Chúa,
Ngài cũng khiến kẻ thù hòa thuận với người.
8 Thà nghèo mà công bằng liêm chính,
Còn hơn bất công, thất đức để làm giàu.
9 Con người dùng trí vạch đường đi,
Nhưng Chúa dìu dắt từng li từng tí.
10 Nhà nước nhiều khi quyết định khôn ngoan.
Thẩm phán khôn ngoan không sai lầm khi xử đoán.
11 Chúa sắp đặt các loại cân chính xác,
Quả cân đúng Ngài đã để trong bao.
12 Vua làm ác bị người phỉ nhổ,
Đức công minh củng cố ngai vàng.
13 Chính phủ muốn nghe dân trình bày sự thật,
Và tôn trọng người trung thực, chân thành.
14 Vua giận dữ là có người mất mạng,
Nhưng người khôn làm cơn giận tiêu tan.
15 Vua tươi tắn, mặt chiếu ra sự sống,
Người ban ơn như mưa móc mùa xuân.
16 Tìm được khôn ngoan còn quý hơn vàng,
Thu thập tri thức còn hơn gom góp bạc.
17 Con đường công chính đi xa hố gian tà,
Giữ đường ngay thẳng là bảo toàn sinh mạng.
18 Kiêu ngạo dẫn đường cho diệt vong,
Tự tôn đi trước sự vấp ngã.
19 Thà khiêm nhượng ở với người nghèo,
Còn hơn chia chiến lợi phẩm với kẻ kiêu căng.
20 Ai giữ chính đạo sẽ thành công,
Hồng phúc thuộc người trông cậy Chúa.
21 Người khôn ngoan thận trọng hiểu sâu biết rộng,
Ăn nói ngọt ngào càng thuyết phục nhiều người.
22 Túi khôn là nguồn sống của người thông sáng,
Giáo huấn người ngu xuẩn cũng như công dã tràng.
23 Người khôn nghĩ kỹ trước khi phát biểu,
Ý kiến đưa ra thường được tán thành.
24 Lời nói ân hậu giống như mật ong,
Ngọt ngào cổ họng, bổ dưỡng tâm thân.
25 Con đường bạn chọn có vẻ thích hợp,
Nhưng cuối nẻo đường là hố diệt vong.
26 Bụng cồn cào thúc đẩy ta làm việc.
Miệng đói meo thúc đẩy ta kiếm miếng ăn.
27 Người vô đạo cưu mang tội ác,
Nói những lời như châm lửa đốt nhà.
28 Kẻ tà vạy gieo mầm xung đột,
Người rỉ tai chia rẽ bạn thân.
29 Người hung dữ quyến dụ láng giềng,
Lôi kéo họ vào đường bất chính.
30 Kẻ nheo mày mưu toan việc xấu,
Môi xảo quyệt chuốc lấy họa tai.
31 Tóc bạc là vương miện hiển vinh,
Của con người theo đường công chính.
32 Người chậm giận thắng hơn dũng sĩ,
Người tự chủ đánh bại anh hùng.
33 Loài người rút thăm nhờ may rủi,
Nhưng Chúa vẫn cầm quyền định đoạt.
1 Thà sống thanh bần trong hòa thuận,
Còn hơn xung đột giữa giàu sang,
2 Chủ để nô lệ khôn ngoan quản trị đứa con ngỗ nghịch
Cho nó đồng hưởng gia tài như con ruột.
3 Nồi giót luyện bạc; lò lửa luyện vàng,
Chúa Hằng Hữu tôi luyện lòng người.
4 Kẻ làm ác thích nghe lời phỉnh dối,
Người giả trá mê theo lời giảo quyệt.
5 Ai chế diễu người nghèo, xúc phạm Đấng Tạo Hóa,
Ai vui mừng thấy người ngộ nạn sẽ không khỏi hình phạt.
6 Cháu chắt là vương miện của ông già,
Tổ phụ là vinh dự cho con cháu.
7 Lời trang nhã không xứng người ngu,
Bậc lãnh tụ không nói câu xảo trá.
8 Dùng tặng phẩm làm "viên ngọc thần,"
Đến đâu việc cũng thành viên mãn.
9 Che đậy lỗi lầm được người yêu mến,
Nhắc lại sơ hở làm tình bằng hữu tiêu tan.
10 Một lời quở trách thức tỉnh người khôn,
Hơn cả trăm roi đánh kẻ ngu muội.
11 Người hung ác chỉ thích nổi loạn,
Sứ giả bạo tàn sẽ đi dẹp nó.
12 Thà đương đầu với gấu cái mất con,
Còn hơn gặp người dại nổi khùng.
13 Người nỡ lấy ác báo thiện,
Chẳng hề thoát hậu quả khốc hại.
14 Tranh chấp khởi đầu như đê vỡ,
Thà nên dứt lời trước khi cãi lộn.
15 Chúa Hằng Hữu ghét người điêu trá,
Vàng thau tráo đổi, trắng đen đảo lừa.
16 Kẻ khờ ôm bạc đi học khôn,
Lòng không chuyên, bạc cũng vô hiệu.
17 Tình thân hữu keo sơn mãi mãi,
Nghĩa anh em quý lúc khổ nguy.
18 Người dại dột bảo lãnh vội vàng,
Đem ách giữa đàng mang vào cổ.
19 Ai ưa tranh cạnh chuốc điều tội ác,
Phô trương cửa đẹp rước họa vô nhà.
20 Lòng xảo trá không hề thành đạt,
Lưỡi gian ngoa rước lấy họa tai.
21 Con khờ khạo làm cha phiền lụy,
Người sầu khổ vì con điên dại.
22 Niềm vui vẻ như thang thuốc bổ,
Nỗi thảm sầu phá hoại tủy xương.
23 Người tham nhũng nhận hối lộ ngầm,
Để làm lệch cán cân công lý.
24 Người khôn sáng đeo đuổi khôn ngoan
Mắt kẻ dại nhìn chân trời góc bể.
25 Con khờ dại làm rầu lòng cha,
Gây đắng cay cho mẹ đã sinh ra nó.
26 Phạt vạ người công bằng,
Đánh đòn kẻ quyền quý.
Là hai việc sai lầm.
27 Người khôn ngoan thường ít lời,
Kẻ sáng suốt hay bình tĩnh.
28 Biết im lặng, dại cũng thành khôn,
Biết hãm cầm miệng lưỡi được coi là sáng suốt.
1 Kẻ vị kỷ mưu đồ tư lợi,
Chẳng thèm theo đường lối người khôn.
2 Kẻ điên dại không nghe lời tri thức,
Nhưng rêu rao ý kiến điên rồ.
3 Tội ác cùng đi với khinh rẻ,
Sỉ nhục đồng hành với nhuốc nhơ.
4 Lời từ miệng người, như nước vực sâu thẳm,
Nhưng nguồn khôn ngoan là suối tuôn tràn.
5 Vị nể kẻ ác là điều chẳng phải,
Khước từ công lý với người vô tội là đại bất công.
6 Môi kẻ dại tạo ra điều tranh chấp,
Miệng mồm nó xui người ta đánh mình.
7 Miệng điên dại làm chính mình thất bại,
Và đôi môi thành cạm bẫy linh hồn.
8 Lời mách lẻo như cao lương mỹ vị,
Thấu vào lòng đến tận ruột gan.
9 Làm việc mà cứ thả trôi,
Là anh em của người phá hoại.
10 Danh Thượng Đế là pháo đài kiên cố,
Người công chính đến được nơi trú ẩn an toàn.
11 Người giàu coi tài sản là thành kiên cố,
Như tường thành không thể vượt qua.
12 Tự cao dẫn đến suy vi,
Khiêm nhường đem lại tôn trọng.
13 Đáp lời mà chẳng chịu nghe,
Là mang sỉ nhục, để cho chúng cười.
14 Bệnh thuyên giảm nhờ tinh thần phấn khởi,
Xuống tinh thần, thân thể hết cậy trông.
15 Lòng người thận trọng đón nhận tri thức,
Tai người khôn ngoan tìm kiếm hiểu biết.
16 Tặng phẩm có tác dụng dọn đường mở lối,
Dẫn đưa người đến trước mặt yếu nhân.
17 Nghe một bên chỉ thấy vài khía cạnh,
Nghe đôi bên mới biết trọn vấn đề.
18 Bắt thăm hòa giải đôi đường,
Hai bên cừu địch không còn chống nhau.
19 Đánh chiếm pháo đài còn dễ hơn lấy lòng anh em xúc phạm,
Vì mối giận như cửa khóa cứng, như then gài chặt.
20 Bông trái của miệng làm dạ dày no đủ,
Hoa lợi của môi làm thỏa thích tâm can.
21 Quyền sống chết nằm trong cái lưỡi;
Ai nuông chiều, lãnh hậu quả tày đình.
22 Ai tìm được vợ là tìm ra phước hạnh,
Và hưởng ân lành của Thượng Đế ban.
23 Người nghèo xin rủ lòng thương,
Kẻ giàu hách dịch nói năng phũ phàng.
24 Nhiều bạn xấu lại càng thêm đau khổ,
Một thiết hữu còn thân hơn ruột thịt.
1 Thà nghèo mà sống đời thanh bạch,
Còn hơn giàu có cách bất lương.
2 Hăng say mà vô ý thức,
Cũng hỏng việc như người quá vội vàng.
3 Đường hư hỏng chính vì người điên dại,
Nhưng nó lại u mê oán hận Chân Thần!
4 Khi giàu có thu hút nhiều bè bạn,
Lúc khốn cùng, bạn thiết cũng lánh xa.
5 Nhân chứng gian chắc chắn mang hình phạt,
Người dối gạt không sao thoát lưới trời.
6 Bậc cao quý được lắm người cầu cạnh,
Ai cũng ưa làm bạn với mạnh thường quân.
7 Khi nghèo ngặt, ruột thịt còn xa lánh,
Huống hồ là bè bạn thân sơ.
Muốn xin họ rủ lòng thương,
Họ lảng đâu mất, không đường tìm ra!
8 Người khôn ngoan yêu mến linh hồn mình,
Người thông sáng tìm được nhiều phước hạnh.
9 Nhân chứng gian lãnh hình phạt chắc chắn,
Người dối trá bị tiêu diệt chẳng sai.
10 Kẻ ngu muội không đáng hưởng giàu sang phú quý,
Người nô lệ đâu dám lấn lướt bậc hoàng thân.
11 Người khôn ngoan kìm hãm cơn giận dữ,
Kẻ khoan dung thường được tiếng ngợi khen.
12 Khi giận dữ, vua nạt nộ như sư tử rống,
Lúc hiền hòa, vua đổ ân huệ như sương móc trên đồng xanh.
13 Con ngỗ nghịch là tai họa cho cha,
Vợ mè nheo như nhà dột cho chồng.
14 Tài sản do ông cha để lại,
Người vợ hiền do Thượng Đế ban cho.
15 Vì biếng nhác mà người ta mê ngủ,
Vì ở dưng mà bụng đói xép ve.
16 Ai giữ điều răn, giữ lấy linh hồn mình,
Ai bỏ đường Chúa chọn lấy cảnh diệt vong.
17 Ai thương người nghèo, tức cho Thượng Đế vay mượn,
Và được Ngài ban thưởng chẳng sai.
18 Sửa dạy con khi còn hy vọng,
Đừng để con sa chốn diệt vong.
19 Người nóng tính sẽ mang hậu họa,
Ai giúp người, còn phải giúp liên miên.
20 Biết nghe lời khuyên răn chỉ giáo,
Sẽ khôn ngoan suốt cả cuộc đời.
21 Lòng con người lo bày mưu tính kế,
Nhưng thành tựu là do tay Thượng Đế.
22 Nhân hậu khiến mọi người mến phục,
Thà chịu nghèo còn hơn sống gian ngoan.
23 Kính sợ Thượng Đế là nguồn sự sống,
Làm thỏa lòng và ngăn cản họa tai.
24 Kẻ biếng nhác đặt tay mình vào đĩa,
Nhưng rồi thôi, không buồn để lên mồm.
25 Trừng phạt kẻ nhạo báng, kẻ chơn chất sẽ học khôn,
Trách cứ người thông sáng, thông sáng người gia tăng.
26 Hành hung cha và xô đuổi mẹ,
Là con làm điếm nhục gia phong.
27 Con ơi, chớ nên nghe tà thuyết,
Để con không lạc lối lầm đường.
28 Nhân chứng gian nhạo cười công lý,
Miệng ác nhân ăn nuốt tội ô.
29 Hình phạt để dành cho kẻ nhạo báng,
Roi vọt sắm sẵn cho người khùng điên.
1 Rượu nho xúi người ta nhạo báng,
Rượu mạnh gây tiếng ồn,
Ai để rượu hành là người mất khôn.
2 Vua thịnh nộ như sư tử rống,
Chọc giận người, mạng sống mất tiêu!
3 Tránh được tranh cạnh là điều vinh dự,
Chỉ điên cuồng mới sinh sự cãi nhau.
4 Người lười biếng chê lạnh, không cày,
Mùa gặt đi xin, bụng đói meo.
5 Mưu kế lòng người như giếng nước sâu,
Người thông sáng chỉ việc múc lấy.
6 Bao nhiêu kẻ khoe nhân khoe nghĩa,
Nhưng kiếm đâu ra một kẻ trung thành.
7 Một người ngay có lòng chân thật,
Để lại hạnh phúc cho con cháu.
8 Vua ngồi xử đoán, mắt tinh vi,
Phân biệt điều thị phi.
9 Ai dám bảo: 'Tôi người vô tội,
Lương tâm tôi đã tẩy sạch rồi'?
10 Người dùng cân lường gian trá,
Bị Chúa Hằng Hữu khinh miệt.
11 Dù còn niên thiếu, tánh tình đã bộc lộ,
Qua hành vi, biết nó thật hay không.
12 Sáng mắt, tỏ tai,
Ấy là Chúa cho cả hai.
13 Mê ngủ, con sẽ nên nghèo khó,
Mở mắt ra, con sẽ được no nê.
14 Người mua luôn mồm chê: 'Xấu, Xấu!'
Trên đường về lại rêu rao: 'Rẻ, Rẻ!'
15 Vàng bạc ngọc ngà không khó kiếm,
Nhưng môi thông sáng mới thật hiếm.
16 Phải nắm áo người bảo lãnh,
Nhất là bảo lãnh cho người xa lạ.
17 Bánh gian lận mới ăn như ngon ngọt,
Nhưng vào miệng, bánh biến thành sạn sỏi.
18 Chỉ nhờ hội bàn mới thành kế hoạch,
Khi có cao kiến mới động binh đao.
19 Người mách lẻo tiết lộ điều bí mật,
Con đừng nên giao dịch với kẻ hở môi.
20 Ngọn đèn của kẻ chửi cha mắng mẹ,
Phụt tắt đi giữa đêm tối âm u.
21 Gia tài hưởng hấp tấp,
Phước hạnh chẳng bền lâu.
22 Đừng nói vội: Thù tôi, tôi trả,
Nhưng hãy chờ Chúa giải cứu cho.
23 Trái cân non, chiếc cân giả,
Đều bị Chúa ghét cả.
24 Thượng Đế dẫn đưa từng bước một,
Là người trần, ai hiểu được đường mình.
25 Khấn nguyện Thượng Đế mà không lượng sức,
Là điều nguy hiểm cùng cực.
26 Minh quân áp dụng trọng hình,
Tẩy thanh phường bất chính.
27 Linh tính con người là ngọn đèn,
Thượng Đế dùng soi xét tâm can.
28 Chỉ có lòng bác ái, chân thành, độ lượng,
Mới bảo đảm được ngôi nước quân vương.
29 Trai tráng nhờ sức mạnh mà được vẻ vang,
Bậc lão thành lại vinh quang vì tóc bạc.
30 Thương tích roi vọt
Tẩy sạch tà tâm.
1 Lòng vua như nước trong tay Thượng Đế,
Tay nghiêng bên nào, nước chảy về bên ấy.
2 Xét việc làm, tự cho ta phải,
Nhưng Chúa xét lòng dạ ta.
3 Chúa muốn ta chính trực, công bằng,
Hơn là đem tế lễ hằng dâng.
4 Lòng tự đại, mắt kiêu cường,
Cũng là tội lỗi như phường bất lương.
5 Trù liệu chu đáo, no nê thịnh vượng;
Bất cẩn vội vàng, nghèo đói đương nhiên.
6 Gia tài xây dựng bằng lưỡi dối trá,
Như hơi nước mau tan, như cạm bẫy tử thần.
7 Kẻ bất lương chối việc công bằng,
Lòng cường bạo cuốn đùa chúng đi.
8 Đường lối người phạm tội là quanh co,
Việc làm người chân thật là ngay thẳng.
9 Thà ở nơi góc mái nhà,
Còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
10 Kẻ dữ chuyên làm ác,
Dù láng giềng, nó chẳng nể kiêng.
11 Khi kẻ nhạo báng bị hình phạt, người dại trở thành khôn ngoan,
Lúc người khôn được giáo huấn, tri thức người càng tăng.
12 Người công chính quan sát nhà kẻ ác,
Tìm hiểu nguyên nhân chúng phải tan tác.
13 Bịt tai khi người nghèo khổ kêu ca,
Lúc ta khóc gào, nào có ai nghe?
14 Quà biếu âm thầm làm nguôi cơn giận.
Hối lộ kín dấu khiến thịnh nộ tan.
15 Công lý đem vui mừng cho người lành,
Nhưng gây khiếp sợ cho kẻ ác.
16 Người từ bỏ lương tri,
Sẽ vào nơi âm ty.
17 Vui chơi làm cho con nghèo khó,
Rượu chè xa xí không đưa đến giàu có.
18 Kẻ ác lãnh tai nạn người lành,
Kẻ bất nghĩa lãnh tai nạn người ngay thẳng.
19 Thà ở nơi sa mạc,
Còn hơn ở chung nhà đàn bà rầy rà, nóng nảy.
20 Trong tay người khôn, tài sản còn lại,
Kẻ dại hễ có là xài hết ngay.
21 Hãy công bằng và nhân từ,
Con sẽ được trường sinh, công lý và danh dự.
22 Người khôn tấn công thành trì kẻ mạnh,
Triệt hạ pháo đài phòng thủ đối phương.
23 Ai kiểm soát miệng, cầm giữ lưỡi,
Là người giữ mình thoát khỏi rối reng.
24 Kẻ nhạo báng luôn kiêu căng, xấc xược,
Thái độ lúc nào cũng hợm hĩnh khinh khi.
25,26 Kẻ lười chẳng làm việc là tự diệt;
Cả ngày nó chỉ chắt bóp và thèm khát;
Nhưng người công chính chia sẻ rộng rãi.
27 Của lễ kẻ ác đã là điều đáng ghét,
Tà tâm nó còn ghê tởm đến đâu?
28 Lời chứng dối tự nó triệt tiêu,
Người mắt thấy tai nghe được tòa ghi chiếu.
29 Kẻ ác làm cho mặt mày chai đá,
Người công chính làm cho đường lối mình vững như bàn thạch.
30 Chẳng ai chống lại được Thượng Đế,
Dù khôn ngoan trí tuệ, dù thương nghị mưu kế.
31 Loài người chuẩn bị khí giới để chiến tranh,
Nhưng thắng hay bại là do nơi Thượng Đế Toàn Năng.
1 Danh thơm tiếng tốt hơn giàu có,
Kẻ mến người yêu vượt bạc vàng.
2 Thượng Đế tạo nên người nghèo lẫn kẻ giàu,
Dưới mắt Ngài, họ chẳng khác gì nhau.
3 Người khôn tránh né nguy nan,
Kẻ dại đâm đầu hướng tới họa tai.
4 Ai kính sợ Thượng Đế và khiêm nhường,
Được hưởng danh dự, công lý và trường thọ.
5 Bẫy cài gai chăng đường kẻ gian tà,
Nếu quý hồn mình, con phải tránh xa.
6 Dạy trẻ thơ nẻo chính đường ngay,
Dù đến già, nó chẳng đổi thay.
7 Giàu cai trị nghèo,
Người vay làm nô lệ cho kẻ cho vay.
8 Người gieo bất công sẽ gặt tai họa,
Bạo quyền nó thật chóng qua,
9 Ai rộng lòng nuôi dưỡng người cơ cực,
Sẽ luôn luôn hưởng được nhiều phúc đức.
10 Đuổi kẻ kiêu cường đi, xung đột sẽ dứt.
Cũng không còn những tiếng cãi cọ xấu xa.
11 Lòng trong sạch, môi thanh nhã,
Đức tánh ấy, làm bạn của vua.
12 Thượng Đế bảo vệ người thông sáng,
Kẻ dối gian bị Chúa tảo trừ.
13 Kẻ lười nói: 'Nếu đi làm,
Biết đâu sư tử vồ ta dọc đường.'
14 Miệng dâm phụ là cái hố sâu,
Chôn vùi kẻ nào Chúa nguyền rủa.
15 Nghiêm trị, giáo hóa thiếu nhi,
Giải thoát lòng chúng khỏi điều dại si.
16 Làm giàu bằng cách bóc lột người nghèo hay bằng hối lộ,
Đều đưa đến túng thiếu cơ hàn.
17 Con lắng tai nghe lời khôn sáng,
Mở lòng con đón nhận tri thức ta.
18 Con sẽ vui thích khi giữ nó trong lòng,
Tập trung nó nơi môi.
19 Để con đặt hết niềm tin vào Thượng Đế,
Đây là điều ta dạy con hôm nay.
20 Trước đây ta đã viết đến lần thứ ba,
Trình bày lời khuyên dạy và tri thức,
21 Để con tiếp nhận lời chân thật,
Và đem lời đó về cho người sai phái con.
22 Đừng bóc lột kẻ nghèo vì họ túng quẫn.
Cũng đừng áp bức người khốn khổ chốn công môn,
23 Vì Thượng Đế sẽ đứng ra bênh vực
Và diệt trừ kẻ ức hiếp họ.
24 Thấy ai giận, con đừng phụ họa,
Khi người nổi nóng, con đừng tiếp tay.
25 Để con khỏi học tính nóng nảy,
Làm hại cho linh hồn con.
26,27 Hễ không tiền, đừng bảo lãnh cho ai,
Vì chủ nợ sẽ xiếc cả đến cái giường của con.
28 Chớ dời ranh giới cũ do tiền nhân thiết lập.
29 Người cần mẫn làm việc
Sẽ được các lĩnh tụ trọng dụng trước.
1-3 Ăn uống với người quyền quí phải thận trọng,
Đừng ăn cho thỏa lòng, nhưng phải đề phòng,
Vì của ngon rượu ngọt là cạm bẫy chăng.
4,5 Đừng nhọc công khổ trí làm giàu,
Giàu có phù du hết rất mau,
Như phụng hoàng vỗ cánh tung trời bay mất.
6 Chớ ăn của người có mắt kém chân thành,
Đừng thèm vật cao lương mỹ vị nó đem mời;
7 Miệng mời nhưng lòng nó chẳng muốn con xơi,
Điều nó nghĩ mới chính thật con người của nó.
8 Con sẽ phải nôn hết món ăn ra,
Và phí cả lời nhã nhặn con đã nói.
9 Đừng mang đàn gảy tai trâu,
Kẻ khờ đâu biết tìm cầu hiền nhân.
10,11 Chớ dời ranh giới cũ, đoạt đất kẻ mồ côi,
Vì Đấng Cứu Chuộc họ là Thượng Đế năng quyền,
Sẽ biện hộ cho họ và khép tội con.
12 Chuyên lòng tiếp nhận dạy dỗ,
Lắng tai đón nghe tri thức.
13 Đừng bỏ qua việc sửa dạy con cái,
Roi vọt không làm nó chết đâu.
14 Người dùng roi sửa dạy con,
Là cứu linh hồn nó khỏi hư vong.
15,16 Lòng con khôn ngoan, dạ ta thơ thới,
Lời con tri thức, lòng ta phơi phới.
17,18 Chớ hiềm tị vì kẻ gian được may mắn,
Nhưng đem lòng kính sợ Chúa đêm ngày,
Tương lai con sẽ trong sáng,
Hi vọng thành đạt là điều chắc chắn.
19-21 Khôn ngoan, theo đường Chúa dạy, con ơi!
Đừng chơi với kẻ say mèm, mê ăn
Vì tương lai họ khó khăn, cơ hàn.
Còn người mê ngủ, rách tươm tơi bời.
22 Lắng tai nghe lời khuyên dạy của cha,
Khi mẹ yếu già, con chớ khinh khi.
23 Phải mua chân lý, đừng bán nó đi,
Cũng đừng bán khôn ngoan, học thức, lương tri.
24,25 Có con chân thành, lòng cha mừng rỡ,
Có con khôn ngoan, vui lòng hớn hở,
Hỡi con! Nhớ làm cho cha mẹ rạng rỡ vui mừng!
26 Con hãy dâng lòng con cho cha,
Để mắt con chăm chú đường lối cha.
27 Kỵ nữ là hố sâu,
Dâm phụ là giếng thẳm.
28 Nó rình rập mồi ngon,
Gây cho số người bất nghĩa gia tăng.
29,30 Ai phiền muộn, đau khổ?
Ai tranh cạnh, thở than,
Mắt đỏ ngầu, mình thương tích?
Đó là người chè chén, la cà,
Nhấm nháp các thứ rượu pha.
31 Chớ để rượu hồng quyến rũ lòng con,
Khi sao lấp lánh chén quỳnh,
Khi nghe róc rách rượu nồng chảy tuôn.
32 Cuối cùng mới thấy rượu cắn như rắn,
Có nọc độc như rắn lục,
33 Mắt con sẽ chăm nhìn dâm phụ,
Và lòng con đầy dẫy điều xấu xa.
34 Con sẽ như người đi giữa biển cả,
Dập dồi như thể leo lên cột buồm.
35 Con nói: 'Chắc tôi bị đánh, nhưng sao tôi chẳng nhớ, chẳng đau?
Sao tôi chưa tỉnh? Chắc tôi cần đi nhậu nữa!'
1,2 Chớ đem lòng đố kỵ người gian,
Cũng đừng mong kết bạn với chúng,
Vì lòng chúng ấp ủ bạo tàn,
Môi nói rặt lời gian dối, tổn thương.
3,4 Nhà cửa xây trên nền khôn ngoan, kiến thức;
Nhà nào có trí thức, các phòng được trang sức.
5,6 Người khôn biết sử dụng sức,
Kẻ trí biết tăng cường năng lực;
Vì người khôn đánh giặc dùng mưu,
Càng đông mưu sĩ, càng nhiều chiến công.
7 Với kẻ dại, khôn ngoan là điều cao xa quá,
Chốn công môn, nó chẳng dám hé miệng ra.
8 Ai mưu tính gian ác
Sẽ nổi danh là kẻ ác tặc.
9 Âm mưu của kẻ dại là tội lỗi,
Mối họa thế nhân là kẻ kiêu cường.
10 Chỉ kẻ yếu hèn mới sờn lòng trong ngày hoạn nạn.
11,12 Phải cứu người bị xử bất công, bị dẫn ra pháp trường,
Chớ khoanh tay đứng nhìn, chối quanh: Tôi đâu biết,
Vì Thượng Đế xét lòng con, biết lòng con,
Lẽ thưởng phạt tùy theo việc con làm.
13,14 Mật ong là vật ngon lành;
Lưỡi con nếm mật thế nào,
Hồn con cũng nếm khôn ngoan như vậy.
Ngày con tìm thấy khôn ngoan,
Tràn đầy hi vọng tương lai huy hoàng.
15,16 Chớ cướp bóc, tranh đoạt nhà người ngay,
Người vẫn đứng dậy, dù bị ngã bảy lần;
Nhưng chỉ một tai vạ, kẻ ác đã qu ngay.
17,18 Khi kẻ địch sa cơ, con chớ mừng,
Khi nó ngã, lòng con đừng hớn hở;
Vì như thế, con làm phật ý Thượng Đế,
Ngài sẽ phế bỏ cuộc trừng phạt đang nửa chừng.
19,20 Chớ nóng lòng vì công việc kẻ ác,
Đừng ganh tỵ khi kẻ dữ thành đạt;
Đời kẻ ác không có tương lai,
Đèn kẻ dữ nay mai sẽ tắt.
21 Phải sợ Thượng Đế, nể chính quyền,
Đừng liên kết với người chuyên phản loạn.
22 Vì họa tai sẽ đến bất ngờ,
Con đâu lường được hậu quả.
Và đây là một số châm ngôn khác nữa:
23-25 Khi xét xử, đừng thiên vị ai cả.
Ai tuyên bố phạm nhân là vô tội,
Bị mọi người nguyền rủa không thôi.
Ai phạt kẻ ác, được nổi danh, đầy phúc hạnh.
26 Lời nói thẳng xuất phát từ tình thương.
27 Lo làm ăn trong ngoài chu tất,
Rồi hãy tính đến việc cất nhà.
28,29 Đừng vô cớ làm chứng hại láng giềng,
Môi miệng con đừng thốt ra lời dối trá.
Chớ nói: 'Tôi trả lại điều nó làm cho tôi,
Tôi chỉ tốt với người tốt với tôi thôi.'
30-34 Ta có qua ruộng một kẻ kém siêng năng,
Cỏ mọc um tùm, gai phủ giăng,
Rào dậu điêu tàn nghiêng ngửa đổ.
Quan sát cảnh ấy, ta học rằng:
'Ngủ một tí, mơ màng thêm một tí,
Khoanh tay đứng nghỉ tí nữa thôi...
Như kẻ trộm, cảnh nghèo đã đến rồi,
Bạo tàn, đột ngột như phường cướp tấn công.'
1 Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Ê-xê-chia sưu tầm và sao chép
2,3 Giữ kín điều gì là quyền Thượng Đế,
Tìm tòi, khám phá là quyền hoàng đế,
Ta chẳng biết trời cao, biển sâu đến đâu,
Cũng chẳng dò thấu được lòng vua thế nào.
4 Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc,
Con có vật liệu để chế tạo vật quý.
Khi trừ diệt phường tham nhũng khỏi chính quyền,
Ngôi nước nhà vua sẽ vững mạnh nhờ công lý.
6,7 Trước mặt vua, con chớ phô trương,
Cũng đừng tranh chỗ của hàng bá vương,
Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao,
Còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
8-10 Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả,
Vì biết đâu con phải bị thua,
Danh dự tổn thương con sẽ làm gì?
Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất,
Nhưng đừng tiết lộ chi cho người khác,
Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu,
Và con không thể rút lại được lời mình.
11 Lời bàn đúng lúc,
Chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
12 Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan,
Là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
13 Một sứ giả trung tín
Làm thỏa dạ chủ mình,
Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt,
Với nắng hè gay gắt.
14 Nếu hứa cho, nhưng chẳng giữ lời,
Như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
15 Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực,
Lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
16,17 Đừng ăn nhiều mật quá,
No chán, con phải nôn ra;
Chớ đến nhà bạn thường quá,
Nhàm mặt, bạn sẽ chán ghét con.
18 Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy,
Hại người chẳng khác gươm, tên, trái chùy.
19 Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy,
Chẳng khác gì nhai với răng long, chạy với chân gãy.
20 Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã,
Cũng như lột áo người ngày đông tháng giá,
Như đổ giấm vào vết thương.
21,22 Đói cho ăn, khát cho uống,
Săn sóc kẻ thù, cảm hóa lòng họ,
Con sẽ được Thượng Đế thưởng cho.
23 Gió bấc đem mưa,
Nói hành sinh giận.
24 Thà ở nơi góc mái nhà,
Còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
25 Được tin lành từ xứ xa đưa vào,
Như được nước mát lúc khát khao.
26 Ăn nhiều mật có hại,
Cũng như thích nghe lời ca tụng mãi mãi.
28 Nếu con không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ,
Như thành thị lũy nát thành xiêu, lấy gì phòng thủ?
1 Vinh dự đến với kẻ khờ,
Cũng hiếm như mưa ngày mùa, như tuyết tháng hạ.
2 Lời nguyền rủa vô cớ chẳng tới đâu,
Như chim sẻ bay đi, chim én liệng lại.
3 Roi cho ngựa, cương cho lừa,
Đòn vọt cho lưng đứa ngu si.
4,5 Đừng dùng lý luận ngớ ngẩn đáp kẻ khờ,
Kẻo con ngớ ngẩn thua chi nó,
Phải dùng lý luận ngớ ngẩn đáp kẻ khờ,
Để nó đừng thấy như là nó khôn.
6 Giao việc đem tin tức cho kẻ đần,
Chẳng khác gì tự đầu độc, tự chặt chân.
7 Châm ngôn trong miệng kẻ khờ dại,
Khác nào chân bại trong thân thể người què.
8 Ca tụng kẻ khờ
Như cột đá vào ná.
9 Châm ngôn trong miệng kẻ ngu dại,
Như cành gai trong tay kẻ say.
10 Mướn người dại, kẻ lang thang làm lụng,
Họ sẽ như người cầm cung bắn phá tứ tung.
11 Kẻ ngu làm lại điều khờ dại nó đã trót,
Như chó trở lại nơi nó đã nôn ra.
12 Một người tự phụ cho mình là khôn,
Còn tệ hại hơn một người đần độn.
13-16 Kẻ lười chẳng chịu đi làm:
'Sợ con sư tử vồ ta dọc đường.'
Lưng nó dính chặt vào giường,
Cũng như cánh cửa dính trên bản lề;
Như người mỏi mệt ê chề,
Tay thò vào đĩa, lười đưa lên mồm.
Tuy nhiên, hắn tự nhủ là:
'Bảy người khôn sánh đâu bằng mình ta!'
17 Ngoài đường thấy cuộc cãi nhau,
Đùng đùng nổi nóng xông vào, dại ôi!
Hơn gì người gặp chó nắm tai lôi?
18,19 Kẻ đi lừa dối, bị người lật mặt nạ,
Liền giả lả: 'Tôi chơi đó mà!'
Cũng nguy hiểm chết người,
Như người điên ném lửa ném tên ra.
20 Không có lửa nếu không củi, không dầu,
Không bất bình nếu không nói hành, nói xấu.
21 Người hay giận nhạy chuyện rầy rà,
Như than, như củi, nhạy cháy bùng ra.
22 Lời rỉ tai như của ngon vật lạ,
Nuốt vào, thỏa lòng mát dạ.
23 Lời hoa mỹ che đậy lòng độc ác,
Như lớp men bóng bẩy bao ngoài bình đất rẻ tiền.
24-26 Bọn quỉ quyệt, phường đạo đức giả,
Khẩu thánh tâm xà, con chớ nên tin;
Vì lòng chúng chứa đầy gian ác xấu xa...
Chúng nói nhân nói nghĩa đủ điều,
Nhưng bộ mặt thật sẽ phô bày lộ liễu.
27 Ai gài bẫy sẽ rơi vào bẫy,
Lăn đá hại người, lại bị đá đè nát thân.
28 Nói dối, nói nịnh người nó chẳng thương,
Gây nên tai hại thương tổn ai lường?
1 Chớ khoe khoang về ngày mai
Vì ai biết được việc tương lai?
2 Đừng tự khen mình, để việc ấy cho người khác làm.
3 Sự nóng giận của kẻ dại nặng hơn cả đá và cát.
4 Người căm hờn thật tàn ác và hung tợn,
Nhưng người ghen tương còn nguy hiểm hơn.
5 Ra mặt quở trách hơn là yêu thương lặng lẽ.
6 Bạn gây thương tích hơn là địch thù hôn hít.
7 Khi no, chê cả mật,
Lúc đói, đắng hóa ngọt.
8 Người xa nhà như chim lìa tổ.
9 Lời khuyên nhủ chân tình như dầu thơm ngào ngạt.
10 Chớ từ bỏ bạn ( dù bạn mình hay bạn của cha (
Lúc hoạn nạn, đừng lo đi kiếm anh em họ hàng,
Vì láng giềng gần hơn họ hàng ở xa.
11 Con ơi, nếu con khôn ngoan, lòng cha sung sướng,
Vì cha đáp được những lời mắng vốn tổn thương.
12 Người khôn tránh né nguy nan,
Kẻ dại đâm đầu hướng tới họa tai.
13 Phải nắm lấy áo ai bảo lãnh người xa lạ,
Nhất là bảo lãnh cho phụ nữ nhẹ dạ.
14 La to chúc phước bạn lúc sớm mai,
Bạn coi câu chúc như nguyền rủa họa tai.
15,16 Nhà dột ngày mưa tháng gió;
Cũng tệ như người đàn bà cãi cọ,
Bịt miệng nàng, khác chi đưa tay cản gió,
Ngửa tay đựng dầu cũng khó như nhau.
17 Sắt mài sắt,
Bạn rèn bạn.
18 Săn sóc cây vả thì được ăn quả;
Phục vụ hết lòng, chủ thưởng công cho.
19 Nước phản chiếu khuôn mặt,
Tấm lòng biểu lộ chân tướng con người.
20 Mắt đầy tham vọng, chẳng bao giờ chán;
Âm ty nuốt người không hề thỏa mãn.
21 Lửa dùng thử bạc, thử vàng,
Lời khen câu tán thử đo con người.
22 Dùng chày giã kẻ dại như giã thóc,
Ngu si nó cũng không tróc đi đâu.
23-27 Vì giàu có chóng qua, ngôi nước chẳng trường tồn,
Nên con phải chịu khó chăm nom bầy súc vật;
Lấy lông cừu con làm áo xống,
Với sữa dê, cả nhà có thực phẩm dư dật;
Bán bớt súc vật, con tậu thêm ruộng đất,
Làm sạch cỏ khô, mùa màng mọc lên xanh cánh đồng,
Thảo mộc um tùm phủ khắp núi non.
1 Dù không người đuổi, kẻ ác cắm đầu chạy,
Còn người ngay như sư tử can trường.
2 Xứ nào nhiều tội lỗi,
Xứ đó có nhiều lãnh tụ.
Nhưng một lãnh tụ thông sáng công minh,
Sẽ làm cho xứ được ổn định.
3 Người nghèo khó bóc lột kẻ nghèo nàn,
Khác nào mưa lụt quét sạch mùa màng.
4 Kẻ bỏ pháp luật đề cao tội ác,
Người giữ pháp luật thanh trừng gian tặc.
5 Kẻ ác chẳng lưu tâm đến công lý,
Người tôn thờ Chúa biết rõ công lý là gì.
6 Thà nghèo mà ngay thật, còn hơn giàu mà bất chính.
7 Con khôn ngoan tôn trọng luật pháp,
Đứa kết bạn côn đồ, gây nhục cho cha.
8 Tài sản của người cho vay nặng lãi
Lại rơi vào tay người biết thương hại kẻ nghèo.
9 Người coi thường luật lệ,
Cầu nguyện Thượng Đế không nghe.
10 Ai quyến rũ người lành làm ác,
Sẽ rơi vào bẫy chính mình đã giăng,
Còn người ngay lành vẫn hưởng phúc lạc.
11 Kẻ giàu thường tự thấy mình khôn ngoan,
Nhưng người nghèo sáng dạ nhìn suốt thực hư.
12 Khi người liêm chính nắm quyền, mọi người đều hân hoan;
Khi kẻ ác nổi dậy, ai nấy lo ẩn trốn tán loạn.
13 Người che giấu lỗi mình sẽ không được may mắn thịnh vượng
Nhưng nếu thú nhận và từ bỏ tội, sẽ được Thượng Đế xót thương.
14 Người kính sợ Thượng Đế luôn hưởng hạnh phúc,
Kẻ rắn lòng bất chính thường bị tai họa.
15 Kẻ ác cai trị làm dân nghèo khốn khổ,
Như bị gấu đuổi, như sư tử vồ.
16 Một ông hoàng ngu dốt bóc lột dân mình,
Một lãnh tụ muốn tồn tại phải liêm chính.
17 Kẻ sát nhân luôn bị lương tâm dày vò,
Chạy ẩn mình nơi vực thẳm hố sâu,
Hố sâu ấy là mồ, đừng ai ngăn nó!
18 Người ngay được cứu khỏi tai vạ,
Còn kẻ gian tà phải bị sa ngã.
19 Canh tác chuyên cần, no đầy thịnh vượng,
Theo phường lười biếng, đói nghèo xác xơ.
20 Người trung tín hưởng nhiều phúc hạnh,
Vội lo làm giàu, thất bại đến nhanh.
21 Thiên vị là xấu, bất kể lý do gì;
Có người chỉ vì một miếng bánh mà thiên vị.
22 Người tham lam chạy theo của cải làm giàu,
Chẳng ngờ nghèo khó bất chợt theo sau.
23 Đến cuối cùng, người ta sẽ phân định
Và biết ơn người nói thẳng hơn dua nịnh.
24 Ăn cắp cha mẹ mà nói: "Đâu tội vạ gì!"
Chẳng khác đồng lõa với thổ phỉ.
25 Kiêu căng gây tranh cạnh,
Tin cậy Chúa sẽ được hưng thạnh.
26 Kẻ ngu xuẩn tự thị tự mãn,
Ai khôn sáng mới được an toàn.
27 Người phân phát tài sản cho kẻ nghèo chẳng hề túng bấn,
Nhưng miệng đời nguyền rủa kẻ bịt mắt trước cảnh cơ bần.
28 Khi kẻ ác hưng thịnh, người lành ẩn tránh,
Khi kẻ ác suy đồi, người lành gia tăng.
1 Người rắn lòng cứng cổ trước lời răn dạy,
Sẽ suy sụp thình lình không phương chữa chạy.
2 Người liêm chính cai trị, dân sự hân hoan;
Kẻ ác nắm quyền, dân chúng lầm than.
3 Con khôn ngoan khiến cha vui lòng,
Kẻ nuôi gái điếm phá hoại gia phong.
4 Vua công minh, nước cường thịnh;
Vua tham nhũng, nước mạt vận.
5 Ai nịnh bợ hàng xóm láng giềng,
Là giăng lưới dưới chân.
6 Người ác bị tội mình sập bẫy,
Nhưng người ngay ca hát vui mừng.
7 Người ngay tôn trọng quyền lợi của người nghèo khó,
Còn kẻ ác chẳng biết đến quyền lợi đó.
8 Kẻ kiêu cường khua mép làm cả thành náo động xôn xao,
Người khôn ngoan làm lắng dịu cơn thạnh nộ cuồng bạo.
9 Người khôn chẳng cần tranh luận với kẻ ngu muội,
Vì nó sẽ nổi giận, hoặc cười ngạo nghễ không thôi.
10 Người trọn vẹn bị kẻ khát máu ghen ghét,
Nhưng được người công chính quý chuộng.
11 Kẻ dại để cơn giận mình bùng nổ,
Nhưng người khôn chế ngự nó.
12 Nếu vua nghe lời siểm nịnh, dối gạt,
Bầy tôi người chỉ là phường gian ác.
13 Người nghèo, kẻ giàu đều giống nhau ở điểm này:
Nhờ Thượng Đế cho ánh sáng để thấy.
14 Vua nào xử công minh cho người nghèo nàn,
Sẽ được tồn tại với năm tháng.
15 Giáo huấn, đòn vọt rèn luyện trẻ thơ,
Đứa trẻ phóng túng làm nhục mẹ nó.
16 Số kẻ ác càng nhiều, tội phạm càng gia tăng,
Nhưng người công chính sẽ chứng kiến cảnh chúng suy tàn.
17 Muốn hưởng hạnh phúc và tâm hồn được an tịnh,
Hãy sửa phạt con mình.
18 Nước nào không được Thượng Đế hướng dẫn sẽ bị xáo trộn,
Quốc gia nào theo luật lệ Chúa, hạnh phúc trường tồn.
19 Lời nói suông không đủ điều khiển
người giúp việc,
Vì dù hiểu biết, chưa chắc họ đã lưu tâm.
20 Người ngu đần còn khá hơn người vội nói.
21 Nếu nuông chiều người giúp việc từ thuở bé,
Lớn lên nó sẽ đòi được kể như người thừa kế.
22 Kẻ dễ giận suốt ngày gây gổ,
Người nóng tính lầm lỗi liên miên.
23 Tính kiêu căng đưa người xuống dốc,
Lòng khiêm tốn đem lại hiển vinh.
24 Người đồng lõa với kẻ trộm,
Dù đã thề trước toà,
Mà ngậm miệng không tố giác,
Là gây hại cho bản thân.
25 Lo sợ người phàm là một cạm bẫy,
Tin cậy Thượng Đế sẽ được an toàn.
26 Muốn công lý, cầu xin Thượng Đế,
Đừng mong tìm ân huệ của hoàng gia.
27 Người ngay ghét việc gian tà,
Kẻ gian ghen ghét việc làm người ngay.
1 Lời của A-gu-ra, con trai Gia-kê, nói với Y-thiên và U-can:
2 Tôi là người dốt, dốt nhất thiên hạ.
3 Mặc dù chưa được học khôn,
Nhưng tôi cũng biết thế nào là thánh thiện.
4 Ai đã lên trời, rồi xuống đất?
Ai đã góp gió trong tay, bọc biển trong áo, tạo nên vũ trụ?
Đấng ấy là Ai? Và Con Trai Ngài tên gì?
5 Mọi lời của Thượng Đế đều tinh luyện;
Ngài là tấm khiên bảo vệ người nương cậy Ngài.
6 Đừng thêm gì vào lời của Ngài, kẻo Ngài bắt tội,
Vì người thêm thắt là người nói dối.
7 Chúa ôi, trước khi con chết, xin cho con hai điều:
8 (Giúp con khỏi dối trá, giả hình,
(Đừng để con nghèo khổ, cũng đừng cho con giàu có,
Xin cho con lương thực vừa đủ cần dùng.
9 Nếu giàu có dư dật, con sẽ khước từ chối bỏ Chúa,
Nếu nghèo khổ, con sẽ trộm cắp, làm ô nhơ Danh Chúa.
10 Chớ gièm pha người đầy tớ với chủ,
Người sẽ nguyền rủa con vì lỗi con tạo lấy.
11 Có người rủa cha, mắng mẹ,
12 Có người tự thấy mình trong trắng,
Nhưng chưa được rửa sạch ô uế.
13 Có người đôi mắt kiêu căng,
Với cái nhìn khinh người,
14 Có người răng sắc như gươm, hàm răng như dao cạo,
Để nhai ngấu nghiến người nghèo, ăn nuốt người thiếu thốn.
15 Con đỉa có hai cô con gái,
Mỗi cô ăn rồi kêu đói mãi,
Hút no máu, họ vẫn kêu gào:
"Cho hút thêm! Cho hút nữa đi nào!"
Có ba vật chẳng hề thoả mãn,
Và bốn loài không biết nói: "Đủ rồi!"
16 Âm phủ,lòng dạ son sẻ,
Mặt đất khô hạn và lửa.
17 Mắt của người chế nhạo cha, khinh bỉ mẹ,
Sẽ bị quạ móc và phụng hoàng nuốt tươi!
18 Có ba điều quá lạ lùng,
Và bốn việc dị kỳ tôi không hiểu thấu:
19 Đường phụng hoàng bay trên không,
Lối rắn bò trên đá,
Đường tàu chạy trên biển,
Và đường tình ái giữa nam nữ.
20 Còn thêm một điều nữa: Người đàn bà ngoại tình,
Phạm tội xong, chùi miệng nói: "Tôi có làm gì đâu!"
21 Có ba điều làm đất rung chuyển
Và bốn việc khiến đất không chịu nổi:
22 Người nô lệ làm vua,
Kẻ ngu xuẩn no đầy, thịnh vượng,
23 Người đàn bà ghen ghét lấy được chồng,
Đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24 Có bốn loài vật tuy nhỏ bé nhưng khôn ngoan:
25 Con kiến là loài yếu ớt, dự trữ thực phẩm suốt mùa hạ;
26 Con thỏ rừng biết ẩn mình trong hốc đá;
27 Con châu chấu tuy không có lãnh tụ, nhưng bay thành đội ngũ;
28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được, vào ở trong cung vua.
29 Có ba dã thú dáng đi hùng dũng đẹp đẽ
Và bốn loài có nước bước oai phong lẫm liệt:
30 Con sư tử, chúa sơn lâm, chẳng lùi bước trước loài nào cả,
31 Con công,
Con dê đực,
Và vua khi đi duyệt binh.
32 Nếu ai vì ngu dại mà tự kiêu hoặc mưu đồ việc ác,
Phải biết xấu hổ, lấy tay che miệng lại,
Đừng khoác lác về việc mình làm.
33 Đánh sữa ra bơ; đấm mũi, chảy máu;
Chọc giận sinh cãi nhau.
1 Châm ngôn vua đã học nơi mẹ mình.
2 Con ơi! Mẹ đã hứa nguyện dâng con cho Thượng Đế!
3 Đừng vì đàn bà mà tiêu hao năng lực,
Đừng theo vết xe đổ của các vua chúa.
4 Lê Minh con ơi, vua chúa không nên ham rượu,
Các hoàng thân đừng đam mê thức uống có men.
5 Uống vào, sẽ quên hết luật lệ, làm sao con đem lại công lý cho người cùng khổ?
6,7 Rượu mạnh dành cho người hấp hối và người khốn nạn sầu thảm.
Họ uống cho quên đi nỗi khổ, mối sầu.
8,9 Hãy lên tiếng bênh vực người cô thế, không phương tự vệ,
Phán xét công minh, bảo đảm công lý cho người nghèo yếu.
10 Một người vợ hiền đức,
Còn quý hơn châu ngọc.
11 Nàng được chồng tín nhiệm,
Và thu hoa lợi không thiếu thốn.
12 Nàng chẳng làm thương tổn,
Nhưng suốt đời đem hạnh phúc cho chồng.
13 Nàng bận bịu quay sợi,
Dệt dạ và vải gai.
14 Nàng giống như con tàu từ xa chở thực phẩm về.
15 Thức giấc khi trời chưa sáng,
Nàng sửa soạn thức ăn cho gia đình,
Cắt đặt công việc cho các tớ gái.
16 Nàng lưu ý một thửa ruộng, rồi tạo mãi,
Với lợi tức làm ra, nàng lập một vườn nho.
17 Nàng đảm đang, chịu khó,
18 Thức làm việc đến khuya,
Theo dõi giá hàng hóa,
Để mua bán kịp thời.
19,20 Nàng cần cù kéo chỉ dệt tơ,
Rộng rãi giúp người nghèo.
21 Không sợ gia đình gặp tuyết giá,
Vì sắm sẵn áo ấm bằng dạ.
22 Nàng dệt lấy chăn mền,
Áo xống nàng bằng vải gai mịn.
23 Chồng nàng được nổi danh,
Thuộc hàng nhân vật cao cấp trong xứ.
24 Nàng sản xuất áo quần,
Đem bán cho con buôn.
25 Là người có nghị lực và duyên dáng,
Nàng hớn hở nhìn vào tương lai tươi sáng.
26 Nàng ăn nói khôn ngoan,
Lấy nhân từ làm kim chỉ nam.
27 Nàng chăm sóc mọi việc trong nhà, Không bao giờ biếng nhác.
28,29 Con cái chúc nàng hạnh phúc,
Chồng nàng tấm tắc khen:
'Có nhiều phụ nữ tài đức,
Nhưng mình vượt xa mọi người.'
30 Duyên dáng thường giả trá
Sắc đẹp cũng tàn phai.
Nhưng ai kính sợ Chúa
Sẽ được ca ngợi hoài,
31 Cùng được hưởng thành quả,
Mọi công trình triển khai.
Nàng đáng được danh giá
Giữa đất nước quê nhà.